Açe Darüsselam Sultanlığı

“Açe Darüsselam Sultanlığı”, 16. ilâ 20. yüzyıllar arasında dört yüz yıl süren siyasî varlığıyla, geniş anlamıyla ‘Malay dünyası' olarak anılan coğrafya ile İslam ve dünya tarihi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Hiç kuşku yok ki, 16. yüzyıl başlarındaki kuruluş yıllarından, 17. yüzyıl ilk yarısına kadar süren dinî-kültürel ve ekonomik gelişmeler, bu gelişmelere paralel olarak bölge içerisindeki yeri ve önemi, bölgesel ve küresel ticarette önemli bir aktör olarak taşıdığı süreklilik özelliği, 17. yüzyılın son altmış yılındaki ‘Kadın Sultanlar Dönemi' ve ardından gelen duraklama ile siyasî ve ekonomik zaafiyete konu olan gerileme dönemi, 19. yüzyıl son çeyreğinden siyasî mevcudiyetinin sona erdiği 20. yüzyıl başlarına kadar süren ‘Hollanda Savaşı' gibi gelişmeler, bu uzun tarihî süreçte akla gelen çarpıcı gelişmelerden bazılarıdır. Bu ve benzeri dönemler, Açe tarihinin gerek iç politik süreçleri ile içinde yer aldığı İslam dini ve medeniyeti bağlamında bölge için taşıdığı kurucu hususiyetleri, gerekse sömürgecilik ve ekonomi tarihi açısından sergilediği rol ve kırk yıl süren Hollanda Savaşı nedeniyle, “modern zamanların en çalkantılı bölgelerinden biri” olarak tanımlanmayı hak etmektedir. Yukarıda zikredilen tüm bu ilişkiler ağının ele alındığı bu çalışma, Açe ve odağında yer aldığı coğrafya kadar, tarih boyunca gelişme gösteren küresel ilişkiler ağını değerlendirmemize olanak tanıyacaktır.