Kiliseden Müzeye Ayasofya Camii

Ayasofya'ya hergün artan bir ilgi var. Bu ilgi sadece iki dinin mensupları tarafından değil her kesim tarafından gösterilmektedir. Dünya kültür mirasına aday gösterilen bu muhteşem eser hem Hristiyanların hem de Müslümanların önemli mabedleri arasmda yer almaktadır. Dokuz yüz küsur yıl Hristiyanların kilisesi beşyüz yıla yakın da Müslümanların camisi olan Ayasofya bugün müzedir.
Ayasofya Hristiyanlar için Bizans'ın geride bıraktığı bir hatıra en büyük ve mukaddes mabedlerden biri. Ayasofya Roma'da San Pietro Londra'da St. Paul ve Milano'da Santa Maria kiliseleri yapılıncaya kadar dünyanın en büyük kilisesi idi1.
Müslümanlar için fethin ve istiklalin sembolü Fâtih'in geride bıraktığı büyük hatıra ve beş yüz yıl boyunca huşu ve haşyet içinde Allah'a secdeye varılan bir mabed ilim ve irfan merkezi bir külliye.
Ayasofya Bizans kadar Osmanlıdan da büyük izler taşır. Zira Fâtih Sultan Mehmed İstanbul'u fethettiği zaman yıkılmaya yüz tutan bir Ayasofya ile karşılaşır. Fatihle başlayan Ayasofya üzerindeki imar faliyetleri son Osmanlı padişahına kadar devam ederek bu günlere gelmesi sağlanır. Ayasofya Bizans'tan devra-lındığı gibi sade tek bir yapı ile sınırlı kalmamış bir külliye haline getirilmiştir.
Osmanlı Ayasofyası
Ayasofya'nın günümüze en iyi biçimde gelebilmesinin başlıca nedeni diyor Erdem Yücel yüzyıllar boyunca yapılan ve onu yaşatmak amacına yönelik onarımlar olmuştur. Gerçek şu ki Ayasofya Osmanlılar sayesinde varlığını bugüne kadar sürdürebilmiştir2. Süheyl Ünver pek haklı olarak şöyle der; "Türk geçmiş asırlarda tahripkâr değildi. Bizans'ın bir taşına bile dokunmamışlar bilakis imar etmişlerdir. Birkaç garazkârımız müstesna herkes bunun böyle olduğunu bilir. Bunları imar yıkmak değildi. İstanbul'a Türk'ten başka bir millet sahib olsaydı acaba bugünkü kadar Bizans eseri kalabilir mi idi? İstanbul'da bir Türk eserini bunlardan herhangi birini ortaya çıkaracağım diye yıkanlar hiç olmazsa kendinden utanmalıdır"3.
Ayasofya Türkler'in eline geçtikten sonra birçok tamir görmüş çeşitli desteklerle takviye edilmiştir. Bu tamir ve takviyelerle bugüne kadar ayakta kalması sağlanan Ayasofya'ya yapılan çeşitli ilaveler binaya bir Türk sanat eseri hüviyetini kazandırmıştır.