Osmanlı Devleti'nde Bir Güç Paylaşım Örneği: Rum İsyanları Sürecinde Kavalalı Mehmet Ali Paşa (1821-1828)

1805-1848 yılları arasında Mısır valiliği görevini yürüten Kavalalı Mehmet Ali Paşa, XIX. yüzyılın ilk yarısında gerek Osmanlı Devleti gerekse Avrupa tarihine yön veren oldukça önemli bir karakter olarak tarih sahnesinde yerini aldı. Mısır’da uyguladığı başarılı reformlar sonucunda büyük bir ekonomik, siyasi ve askeri güce erişti. 1821 yılında Mora Yarımadası’nda başlayan ve kısa bir süre içerisinde Ege ve Akdeniz’deki adalara kadar yayılan Rum isyanları karşısında, Osmanlı yönetimi aldığı tüm önlemlere rağmen başarılı olamayınca Sultan II. Mahmud, Mısır’da büyük bir ekonomik ve askeri güç oluşturan Mehmet Ali Paşa’dan yardım istemek zorunda kaldı. Avrupalı subayların eğitiminden geçen düzenli ve disiplinli Mısır birlikleri, isyanları bastırmak amacıyla görev aldıkları her bölgede, kısa bir süre içerisinde başarıya ulaştı. Mısır kuvvetlerinin başarılı harekâtlara imza atması, Mehmet Ali Paşa’nın nüfuzunun daha da artmasına ve kimi zaman II. Mahmud ile aralarında gerginlik yaşanmasına yol açtı. Eserimizde Mehmet Ali Paşa’nın sadaretle olan ilişkisinin sınırlarını belirleyen bu askeri ve siyasi süreç, ayrıntılı bir şekilde incelemeye tabi tutularak 1831 yılında isyan etmesinin altında yatan temel nedenler ortaya çıkarılmaya çalışıldı.