Koçgiri Aşireti’nde Mezar Törenleri

Nitel araştırma yöntem ve tekniklerinin kullanıldığı bu çalışmada bir Kürt-Alevi topluluğu olan ve kendilerini Kûrmanc olarak tanımlayan Koçgiri Aşireti’nde ölümle ilgili inanış, ritüel ve pratikler, aşiret mensuplarınca geleneksel olarak Mehê Mezelan (Mezarlar Ayı) kapsamında gerçekleştirilen mezar törenleri takip edilerek elde edilen verilerin yorumlayıcı analizinden oluşmaktadır. Bu amaçla 14 Mayıs - 11 Temmuz 2016 ve 13 Mayıs - 29 Temmuz 2017 tarihleri arasında Kahramanmaraş Göksun, Kayseri-Develi-Sarız, Adana-Tufanbeyli ile Mersin ve Adana Yüreğir Cemevlerinde yapılan mezar törenleri doğal çalışma sahamızı oluşturmuştur. Dört bölümden oluşan çalışmanın birinci bölümünde araştırma konumuzun temel kavramları olan ritüel, geçiş ritüelleri ve özelde ölüm ritülleri hakkında kavramsal açıklamalar yapılmış, ikinci bölümde Koçgiri Aşireti’nin tarihçesi, mezhepsel ve etnik yapısıyla ilgili literatür değerlendirmesi yapılarak topluluk hakkında genel bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümünde Rê (Yol) ile günümüz inanç sistemi gözönünde bulundurularak aşiretin ruh, beden, mezar/mezarlık ile ilgili inanışları, çalışmanın son bölümünde ise ölüm öncesi, ölüm ânı ve ölüm sonrası inanışlar alan çalışmasından elde edilen veriler ışığında açıklanmış ve yorumlanmıştır. Yine geleneksel kültürde ölüm öncesi inanışlarla ilgili bugün geçerliliğini büyük oranda yitirmiş doğa, hayvan, rüya gibi ölümü çağrıştıran inanışlar elde edilen verilerle desteklenerek aktarılmıştır. Ayrıca çalışmamızın çıkış noktasını da oluşturan ölü anma günleri özellikle Mehê Mezalan (Mezarlar Ayı) kapsamında gerçekleştirilen mezar törenleri açıklanan takvim esas alınarak takip edilmiş, törenlerin kökeni, topluluğun ölüm algısındaki yeri ve önemi nedir sorularına cevap aranarak elde edilen veriler yorumlayıcı bakış acısıyla analiz edilmiştir.