Dürziler Kimdir?

Dürziler Kimdir?

Dürziler (Dürzîler), 11. yüzyılda, Mısır'da Fâtımî Halifesi Hâkim Biemrillah döneminde ortaya çıkan İsmâiliyye kökenli, ancak zamanla tamamen bağımsız ve mistik bir inanç sistemine dönüşmüş bir topluluktur. Orta Doğu'nun karmaşık dini yapısı içinde kendine özgü inançlarıyla var olan Dürziler, günümüzde başta Lübnan, Suriye ve İsrail olmak üzere çeşitli ülkelerde yaşamaktadırlar.

Dürziliğin temelleri, Fatımi devletinde şekillenen batıni öğretilere dayanmaktadır. Bu inanç sistemi, İslam'dan ayrışarak kendine has teolojik yaklaşımlar geliştirmiştir. Toplum, kendilerine "Muvahhidūn" yani "Tek Tanrıcılar" olarak adlandırır. Bu isim, onların tevhid inancına bağlılıklarını vurgulamaktadır. Dürziler, kapalı bir toplum yapısına sahip olup, inançlarını genellikle dışarıya açmazlar. Reenkarnasyona inanmaları, gizli kutsal kitapları ve hiyerarşik dini yapılanmaları ile diğer Orta Doğu topluluklarından ayrılırlar.

Köken ve Kuruluş Süreci

Fâtımî Dönemi, özellikle Hâkim Biemrillah’ın (996–1021) yönetimi altında, mezhep çatışmalarının ve mistik düşüncelerin yoğun olduğu bir yapı sergilemiştir. Bu karmaşık ortam, yeni dini hareketlerin doğmasına zemin hazırlamıştır. Bu bağlamda, Dürzîlik adlı inanç sistemi bu dönemde ortaya çıkmıştır.

Hamza bin Ali, Dürzîlik’in kurucusu olarak kabul edilir. Hâkim’in ilahlığını savunarak, bu yeni dini sistemin temelini atmış ve inancın öğretilerini organize etmiştir. Hamza,  Dürzîliğin temel inançlarını ve felsefesini şekillendiren önemli bir figür olmuştur.

Derezî, Hamza’nın Suriye'deki ajanı olarak, Dürzîlik inancını yaymaya çalışmıştır. Bu süreçte, Derezî’nin çabaları, inancın bölgedeki topluluklar arasında tanınmasına ve benimsenmesine büyük katkı sağlamıştır. Derezî’nin adı, zamanla bu topluluğun ismine dönüşmüştür. Dürzîler, kendilerini bu isimle ifade etmeye başlamışlardır. Dürzîliğin kökenleri, Hâkim Biemrillah’ın dönemine ve Hamza bin Ali’nin liderliğine dayandığı için, bu süreç, hem tarihi hem de dini açıdan önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir.

İnanç Sistemleri ve Özellikleri

İnanç sistemleri, insanlık tarihinin en temel yapı taşlarından birini oluşturur. Bu sistemler, bireylerin yaşamlarını, dünyaya bakış açılarını ve toplumsal ilişkilerini şekillendirir. Özellikle Ezoterik Yapıya sahip olan inançlar, yalnızca belirli bir bilgiye sahip olanlara hitap eder. Örneğin, Dürzî öğretileri, içeriklerine vakıf olan bireyler için özel bir anlam taşır ve gizlilik ilkesi bu inançların merkezinde yer alır. Dürzîler, insanların Tanrı'nın birliğine (Tevhid) inanarak yaşamlarını sürdürdükleri bir topluluktur. Bu inanç, bireylerin birbirleriyle olan ilişkilerini ve toplumsal dayanışmayı güçlendirir.

Dürzî inancında Reenkarnasyon yani ruh göçü inancı da önemli bir yer tutar. Yaşam döngüsünün sürekli olduğunu ve ruhların farklı bedensel tezahürler aracılığıyla deneyim kazandığını öne sürer. Hulûl kavramı, Tanrı'nın insan bedeniyle tezahür etmesine inanmayı ifade eder. Özellikle Hâkim Biemrillah, bu ilahi beden olarak algılanır ve bu inanç, Tanrı'nın insanlarla olan ilişkisini derinleştirir.

Dürzî öğretileri, ayrıca Yedi Esas adı altında toplanan temel ahlaki prensipleri de içerir. Prensipler arasında doğruluk, koruma, tevhit, kardeşlik ve sabır gibi değerler yer alır. Bu değerler, Dürzî topluluğunun sosyal yapısını ve bireyler arasındaki etkileşimi şekillendirir. Kutsal metinler olarak kabul edilen “Hikmet Mektupları” (Resâʾilü’l-Ḥikme) ise, 111 risâleden oluşur ve Hamza bin Ali ile Derezî gibi önemli şahsiyetlere aittir.

Coğrafi Dağılım & Nüfus

Nüfus: Tahminen 1 ila 2,5 milyon arasında

Dağılım:

• Suriye (Süveyde, Ceramana, Sehnaya)
• Lübnan (Şûf, Metn, Kesrawân)
• İsrail / Filistin (Celile, Golan Tepeleri, Kermel)
• Ürdün (El Ezrak, Sele)
• Diaspora: Venezuela, ABD, Kanada, Almanya, Avustralya’da da küçük topluluklar

Dürziler Sosyal Yapı

Dürziler, Orta Doğu'nun sosyal yapısında kendine özgü bir yere sahip olan bir topluluktur. Bu topluluk, inanç dışı evlilik ve din değiştirme gibi eylemleri kabul etmemesiyle bilinir; bu yaklaşım, toplumsal birliklerinin korunmasına yardımcı olur. Dürzilerin tarihsel kökleri, özellikle Lübnan’da derin izler bırakmıştır. Lübnan'daki Dürziler, tarih boyunca iç savaşlarda ve siyasi arenada önemli roller üstlenmişlerdir. 

Bununla birlikte, Dürzilerin İsrail ile olan ilişkileri de dikkat çekicidir. İsrail vatandaşlığına geçen Dürzîler, orduda görev alarak ülkenin savunmasında aktif bir rol oynamaktadır. Öte yandan, Golan Tepeleri'ndeki Dürziler ise Suriye kimliğini korumak adına bu vatandaşlığı kabul etmemekte ve bağımsızlıklarını sürdürmeye çalışmaktadırlar. 

Suriye’de ise, Dürzilerin yaşadığı Süveyde bölgesinde Baas rejimine karşı bir muhalefet söz konusudur. Bu muhalefet zaman zaman şiddetli çatışmalar şeklinde kendini göstermekte ve Dürzi toplumu üzerinde baskı oluşturmaktadır. 2018 yılında, DAIŞ tarafından yapılan saldırılar sonucu Dürzî köylerinde ciddi kayıplar yaşanmıştır. 

Dürzi toplumu, ruhani liderler tarafından yönlendirilir ve bu liderler arasında Şeyh Hikmet El Hicri, Şeyh Hemod El Henavi ve Şeyh Yusuf Cerobi gibi önemli figürler bulunmaktadır.

 Dürziler

İlginizi Çekebilir: Şener Üşümezsoy Kimdir?