Turgut Uyar'ın Hayatı, Başarıları ve Eserleri

2025-01-24 13:56:21

Turgut Uyar Kimdir?

Türk edebiyatının önemli isimlerinden biri olan Turgut Uyar, 4 Ağustos 1927'de Ankara'da doğmuş ve 22 Ağustos 1985'te İstanbul'da hayata veda etmiştir. Cumhuriyet dönemi Türk şiirinin yenilikçi ve özgün temsilcilerinden biri olarak tanınan Uyar, şiir, deneme ve eleştiri alanlarında yazdığı eserlerle edebiyatımıza önemli katkılarda bulunmuştur. Şair, toplamda 17 eser kaleme alarak, edebi kariyeri boyunca derin ve etkileyici dizeleriyle okuyucular üzerinde kalıcı izler bırakmayı başarmıştır.

Turgut Uyar, Fatma Hanım ile Harita Binbaşısı ve hattat Hayri Bey'in altı çocuğundan beşincisi olarak Ankara'da dünyaya gelmiştir. Ailesi geleneksel değerlere sıkı sıkıya bağlı olsa da, Uyar'ın şiirlerinde görülen yenilikçi ve cesur perspektif, ona özgün bir sanatçı kimliği kazandırmıştır. Annesi ev hanımı olan Uyar, edebi yeteneğini ve sanatsal duyarlılığını büyük ölçüde babasının sanat faaliyetleri ve eğitimi sayesinde geliştirmiştir.

Eğitimine İstanbul’daki Edirnekapı Hırka-i Şerif İlkokulu’nda başlayan Turgut Uyar, gençliğini askeri bir memur olarak sürdürmüştür. Bu süreçte edebiyata olan ilgisini keşfeden Uyar, askerlik görevinden ayrılarak tüm enerjisini yazmaya ve şiirle ilgilenmeye yönlendirmiştir. Çeşitli işlerde çalışmış olsa da edebiyatla olan bağlantısını her zaman korumuştur.

Uyar, Cumhuriyet dönemi Türk şiirinde kendine has bir yer edinmiş, eserlerinde bireyin içsel dünyasına, varoluşsal sorunlara ve toplumun genel yapısına dair derin gözlemler sunmuştur. Onun şiirleri, yenilikçi bir dil kullanımı, zengin imgelerle dolu yapısı ve insan ruhunun derinliklerine inen anlam katmanlarıyla dikkat çekmektedir.

Turgut Uyar Hayatı

Ankara'da doğan Turgut Uyar, babasının mesleği nedeniyle farklı illerde yaşamıştır. Çocukluk dönemini çeşitli şehirlerde geçirirken, eğitimi de bu duruma bağlı olarak şekillenmiştir. Bazı sebeplerden dolayı Konya'da bir askeri ortaokulda eğitim almıştır. Lise yıllarında ise Bursa Işıklar Askeri Lisesi'nden mezun olmuştur. Mezuniyetinin ardından, o dönemde Kars’ın Posof ilçesinde bir askeri memur olarak göreve başlamıştır.

Dört yıl boyunca bu bölgede görev yaptıktan sonra, Turgut Uyar Samsun'un Terme ilçesine atanmıştır. İki yıl burada çalıştıktan sonra, 1954 yılında Ankara'ya tayin edilerek bu şehirde dört yıl daha görev yapmıştır. Ancak, askeri memur olarak geçirdiği süreçte işine karşı bir tutku hissetmediğini ifade etmiştir. Onun içsel çatışmalarını ve edebi kimliğini şekillendiren bir unsur olmuştur. 1967 yılına kadar başka bir kurumda çalışan Turgut Uyar, bu görevinden emekli olmuştur. Emekliliğinin ardından, yaşamında yeni bir aşamaya geçerek Ankara'dan İstanbul'a taşınmıştır.

Öğrencilik yıllarında gerçekleştirdiği evlilik sonucunda üç çocuk sahibi olmuştur. Aile hayatı, onun edebi yolculuğunda belirleyici bir rol oynamış ve eserlerinde sık sık yer bulmuştur. Turgut Uyar, yaşamı boyunca pek çok şiir ve yazı kaleme alarak Türk edebiyatında önemli bir konum elde etmiştir. Eserlerinde, yaşadığı dönemin sosyal ve siyasi atmosferini yansıtırken, bireysel hisleri ve toplumsal sorunları ustalıkla bir araya getirerek okuyucularına sunmuştur. Turgut Uyar, sadece bir askerî memur değil, aynı zamanda derin bir edebi kimlik ve duyarlılığa sahip bir sanatçı olarak Türk edebiyatına büyük katkılar sağlamıştır.

Turgut Uyar Eserleri Nelerdir?

Turgut Uyar Şiirleri

Dünyada Dün Yoktur
Bir Yazı Anlamak
Söylenir
Ağaçlar Uyuyor
Aşk İçin
Adın
Size Olmayan
Binlerce
Her Gece
Yalnız At
Unutulmaz Sözler
Güzel Bir Akşam
Denizi Anlatıyor
Alıştırdılar Bir Kere
Çürümüş
Ne Var Ki Avucunda
Ekinoks
Tut Ki Ben
Elli İki Hane
Şaşıyorum Gözyaşına
Açlık Çoğunluktadır
Kalbindir
Umuttur
Sigma
Dünyada
Maya
Ahd-i Atik
Kadırga
Hemofili
Herkes
Büyük Gurbetçi
Baharat Yolu
Kim Çağırıyor Maviyi
Kar Sesi
Güverteden Biri
Vaktin Çağrısı
Hayri Bey
Yılgın
Denize Gidip dönen Mavilerin
Güneşi Kötü O Evler
Kaçak Yaşama Yergisi
Meymenet Sokağı’na Vardım
Büyük Kavrulmuş
Toprak Çömlek Hikayesi
Çok Üşümek
Uyanınca Üşümek
Akabakan
Çağdaş Yeri Mızrağın
Kadırga
Ölü Yıkayıcılar
Yatağım Simsiyah Olmalıydı
Karpit Lambası
Çırılçıplak
Uzak Kaderler İçin
Yeşilimsi
Akşamüstü Rüyası
Söyle Küçük Saadetini
Hacer Hanım’ın Hamamı
Kimbilir
Sevda Üstüne
Geyikli Gece
Bahar İçin Dediğim
Elalem
Öteyi Beriyi Omuzluyorum
Tel Cambazının Kendi Başına Söylediği Şiirdir
Tel Cambazının Tel Üstündeki…
Kan Uyku
Bir Sessiz Geceden Turnam
Turnam, Bir Devir Çalsak Felekten
Turnam, Bir Ay Doğar Pasın'dan
Kantar Köprü Destanı’ndan
Kantar Köprü Destanı
Kantar Köprü’nün Gecesi
Kantar Köprü’nün Yalnızlığı
Rüzgar
Vaiz Sokağı Numara 70
Kadere Ve Gönlüme Dair
Ayrılıklardan
Bir Garip Ölmüş Diyeler
Gecelerde
Af Kanunu
Durmuş, Süt Mavi Gecesine
Yalağuz
Yasin Efendi
Sonnet
Mersiye
Memur Karısı
Garip Anadolumun Dağları
Ölüme Dair Konuşmalar
Şehitler
Bir Anadolu Vardı
Türkiyem
Bahar Başlangıcında Düşünceler
O Köy Yine Kendi Rüyasındadır
Turam Seninle
Turam, Bir Gün Bırakmıyacağım
Yad
Arz-ı Hal
Bir Gün Sabah Sabah

Turgut Uyar'ın En Ünlü Şiiri

Göğe Bakma Durağı

İkimiz birden sevinebiliriz göğe bakalım

Şu kaçamak ışıklardan şu şeker kamışlarından

Bebe dişlerinden güneşlerden yaban otlarından

Durmadan harcadığım şu gözlerimi al kurtar

Şu aranıp duran korkak ellerimi tut

Bu evleri atla bu evleri de bunları da

Göğe bakalım

Falanca durağa şimdi geliriz göğe bakalım

İnecek var deriz otobüs durur ineriz

Bu karanlık böyle iyi aferin tanrıya

Herkes uyusun iyi oluyor hoşlanıyorum

Hırsızlar polisler açlar toklar uyusun

Herkes uyusun bir seni uyutmam bir de ben uyumam

Herkes yokken biz oluruz biz uyumayalım

Nasıl olsa sarhoşuz nasıl olsa öpüşürüz sokaklarda

Beni bırak göğe bakalım

Senin bu ellerinde ne var bilmiyorum göğe bakalım

Tuttukça güçleniyorum kalabalık oluyorum

Bu senin eski zaman gizlerin yalnız gibi ağaçlar gibi

Sularım ısınsın diye bakıyorum ısınıyor

Seni aldım bu sunturlu yere getirdim

Sayısız penceren vardı bir bir kapattım

Bana dönesin diye bir bir kapattım

Şimdi otobüs gelir biner gideriz

Dönmeyeceğimiz bir yer beğen başka türlüsü güç

Bir ellerin bir ellerim yeter belliyelim yetsin

Seni aldım bana ayırdım durma kendini hatırlat

Durma kendini hatırlat

Durma göğe bakalım

Turgut Uyar Sözleri

Ancak durursa anlaşılır saatin kaç olduğu.
Her kadın hoşlandığı adamın soyadını aldığında nasıl durur diye içinden söylemiş ya da bir yerlere yazmıştır.
Bu hüznü sizde bilirsiniz. Anlat deseniz anlatamam. Enine boyuna yaşarım ancak.
Issız tepelerde güneşe bakıp saati tahmin etsem haberim olmasa hiç perşembeden pazartesiden.,
Biliyor musun aşk şiiri yazmaktan bıktım bir gün şöyle bir baktım yazdığım bütün şiirler öyle bir sarsılma, nedir bu bir otuz aşk şiiri daha kendimi hiç suçlamadım.
Ben bir gün giderim ki neyim kalır eksik bıraktığım her şeyim kalır yaz günü kim ister ki öldüğünü eksik bıraktığım her şeyim kalır.
Seversin diye söylerim her şeyi, sana uygun olsun Her şeyin birbirine uygununu sen bulursun Gel ellerini ver en güzel ellerini öyle Ruhum, ateş yüreğim, kokum birlikte öyle…
Eylül toparlandı gitti işte, Ekim falan da gider bu gidişle.
Yaz yağmurları misali yıllarca, yağmış durmuşum kendi içime.
Başka havalar getir bana. İçinde biraz bahar olsun biraz da sen.
Her şeyden biraz kalır diyor birileri çoğulluk haklılıktır. Kavanozda biraz kahve kutuda biraz ekmek insanda biraz acı.
Herkesin bir umudu vardır. Bir savaşı, bir kaybedişi, bir acısı, bir yalnızlığı, bir hüznü. Çünkü herksin bir gideni vardır, içinden uğurlayamadığı.
Biri kurbağa öper, biri yüzyıllarca uyur, biri 7 cüceyle yaşar, biri kuleye kapatılır. Bir masal prensesi olsan bile kadınlık zor.
Yüz dilde seni seviyorum desen ne fayda. Bir dilde adam gibi sevmedikten sonra.
Zamansız gelme elim kolum dağınıksa sarılamam!
Cümbür cemaat aşka abanıyoruz.
Toprak, sevdiklerimizi aldığı için mi böyle güzel kokar?
Ben sevemezsem sevmek kimselerin elinden gelemez.